I.            ĐỊNH NGHĨA:

-         Cyclophosphamide là thuốc ức chế miễn dịch nhóm alkylating  hóa. Các thuốc  ức chế  miễn dịch được sử  dụng để  kiểm soát các biểu hiện nặng của bệnh dị ứng, tự miễn và chống thải mảnh ghép.

II.            CHỈ ĐỊNH

-         Viêm da cơ, xơ cứng bì có tổn thương phổi kẽ, hoặc có viêm mạch nặng, hoặc đáp ứng kém với corticoid phối hợp với methotrexat.

-         Lupus ban đỏ có viêm cầu thận tiến triển, hội chứng thận hư... không đáp ứng với corticoid.

-         Viêm mạch hệ thống mức độ nặng.

-         Viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vẩy nến đáp ứng kém với các thuốc điều trị cơ bản thông thường...

III.            CHỐNG CHỈ ĐỊNH

-         Quá mẫn với thành phần của thuốc

-         Suy tủy trầm trọng

-         Viêm bàng quang

-         Tắc nghẽn niệu đạo

-         Có thai và cho con bú (cần cân nhắc kỹ lợi ích và tác hại)

IV.            CHUẨN BỊ

1.     Người bệnh:

 Giải thích cho người bệnh, hoặc người nhà người bệnh về tình trạng bệnh, phương pháp điều trị, tai biến, biến chứng có thể xảy ra để họ yên tâm, hợp tác.

2.     Người thực hiện:

-         Bác sĩ, điều dưỡng viên.

3.     Dụng cụ:

-         Ống nghe, nhiệt kế, huyết áp kế.

-         Khay đựng dụng cụ.

-         Kẹp, bông, gạc vô khuẩn, cồn 70⁰.

-         Thuốc: Endoxan (Cyclophosphamide) 200mg, Mesna (natri 2 - mercapto ethan sulfonat)   500-1000  mg/  ngày  hoặc  dexamethasone  200mg/  ngày; dung dịch natriclorua 0,9%; Glucose 5%; Nước cất.

V.            CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1.     Thực hiện thuốc tiêm truyền, thuốc uống theo chỉ định của bác sĩ

-         Phác đồ cách 4 tuần truyền một lần, truyền 6 lần liên tiếp, sau đó 3 tháng 1 lần trong 1 năm tiếp theo: liều Endoxan 10-15mg/kg cân nặng (hoặc 0,5 g - 1g/m2 da), thông thường 700mg/lần.

Ngày thứ nhất: truyền tĩnh mạch các thuốc theo thứ tự sau (tốc độ XX giọt/phút).

-         Mesna 400mg pha với 500ml Glucose 5%

-         Endoxan 200mg pha với 500ml Glucose 5%

-         Endoxan 500mg pha với 500ml Glucose 5%

-         Mesna 400mg 500ml Glucose 5%

-         Natriclorua 0,9% 500ml x 3 chai. Pha vào mỗi chai 03 ống Kaliclorua 0,5g.

Ngày thứ hai và thứ ba: mỗi ngày truyền 2000ml các dịch sau:

-         1000 ml Glucose 5% và 1000 ml Natriclorua 0,9%. Pha 04 ống Kali chlorua 0,5g vào mỗi chai 1000ml, truyền tĩnh mạch XX giọt/phút.

Lưu ý: Trước hết cần hòa tan Cyclophosphamid bằng 10mml nước cất (không dùng nước muối sinh lý), rồi mới bơm vào 500ml Glucose 5%.

2.     Theo dõi tình trạng toàn thân và các dấu hiệu sinh tồn, xét nghiệm của người bệnh

-         Tế bào máu ngoại biên, điện giải đồ: sau truyền lần đầu 3-5 ngày (cách hai ngày hoặc hàng ngày nếu bạch cầu máu giảm nặng, dưới 3000/mm3; mỗi hai tuần nếu điều trị lâu dài.

-         Tình trạng viêm, chảy máy, ung thư bàng quang: tiểu buốt rắt, tiểu đỏ. Trường hợp có đái máu đại thể, cần ngừng truyền Cyclophosphamid (Endoxan® và truyền nốt liều Mesna và dịch.

-         Nhằm tránh rụng tóc, nên chườm nước đá lạnh lên đầu trong khi truyền Cyclophosphamid (Endoxan®)

3.     Đánh giá, ghi hồ sơ và báo cáo

-         Ghi chỉ định dùng thuốc

-         Nhận xét, đánh giá diễn biến trước, trong và sau khi dùng thuốc