Ảnh chụp cát lớp vi tính khối phình động mạch chủ vỡ trước mổ.

Đêm khuya ngày 5/12/2020. Bệnh nhân Nguyễn Thị H. (84 tuổi) trú tại xã Điệp Nông, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình, được bệnh viện tuyến dưới chuyển lên Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh, với chẩn đoán phình động mạch chủ bụng dọa vỡ. Bệnh nhân có bệnh cao huyết áp và tiểu đường nhiều năm, đau nhiều bụng vùng quanh rốn kèm khối u bụng đập theo nhịp mạch. Trên phim chụp cắt lớp đa dãy có hình ảnh phình động mạch chủ lớn, kích thước khối phình 6,2 cm sát dưới hai động mạch thận,  nhiều máu đông ở xung quanh túi phình sau phúc mạc.

Bệnh nhân được chẩn đoán phình động mạch chủ bụng vỡ sau phúc mạc và chỉ định can thiệp khẩn cấp, gia đình bệnh nhân không đủ kinh phí đặt stent động mạch chủ chậu, xin phẫu thuật và chấp nhận mọi rủi ro có thể xảy ra. Bệnh nhân được chuyển ngay vào phòng mổ, kíp phẫu thuật tim mạch và gây mê hồi sức đã sẵn sàng chuẩn bị các phương tiện và máu.

Khối phình động mạch chủ vỡ trước mổ.

Ca mổ diễn ra rất khẩn trương, khối phình đã vỡ chảy máu ra ổ bụng và tụ máu lớn ở sau phúc mạc, ổ bụng béo và dính. Các phẫu thuật viên tiến hành phẫu tích và kẹp tạm động mạch chủ bụng ở sát cơ hoành sau đó mở ngay khối phình vỡ và tiến hành nối động mạch nhân tạo vào động mạch chủ lành ở sát hai động mạch thận và nối xuống hai động mạch chậu. Nhờ sự phối hợp nhịp nhàng giữa kíp phẫu thuật và gây mê hồi sức, sau 2 giờ phẫu thuật rất khẩn trương, ca mổ đã thành công.

Hình ảnh chụp mạch sau mổ của bệnh nhân.

Sau mổ bệnh nhân hồi phục nhanh, tỉnh táo, chuyển về khoa ngoại tiếp tục chăm sóc hậu phẫu, bệnh nhân ăn uống được, vết mổ liền tốt, bệnh nhân và gia đình rất vui mừng vì đã thoát khỏi cơn nguy kịch.

Bs Phạm Việt Hùng trưởng kíp mổ cho biết: “Phẫu thuật phình động mạch chủ bụng vỡ là tối cấp cứu và khó khăn, những trường hợp này do khối máu tụ xung quanh túi phình rất lớn nên không thể phẫu tích hai đầu túi phình để tìm cổ túi như các phình chưa vỡ, mà phải kẹp động mạch chủ bụng sát ngực rồi mở khối phình làm miệng nối trên thật nhanh trong khoảng 15 phút, nếu làm lâu hơn sẽ ảnh hưởng đến máu nuôi các cơ quan trong bụng như gan thận ruột.., sau đó thả kẹp tạm thời ở trên và làm các miệng nối bên dưới. Mặc dù là phẫu thuật nặng nề nhưng đây là lựa chọn tốt nhất về lâu dài cho bệnh lý phình động mạch chủ bụng đoạn dưới thận, đặc biệt với các bệnh nhân không dư dả về kinh phí vì phẫu thuật thay đoạn động mạch chủ chậu chi phí cho đoạn mạch nhân tạo (chỉ khoảng 16 triệu đồng) và được bảo hiểm y tế chi trả rẻ hơn nhiều so với đặt stent chủ chậu (khoảng 340 triệu đồng)”.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân tỉnh táo và hồi phục tốt.

Bệnh lý phình động mạch chủ bụng xảy ra khi một đoạn động mạch chủ bụng phình lên gấp rưỡi kích thước bình thường. Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn bệnh, gồm cao huyết áp, sơ vữa động mạch, hút thuốc, tăng cholesterol, di truyền, … Phình động mạch chủ bụng có thể hình thành ở bất cứ người nào, nhưng thường gặp nhất ở người trên 60 tuổi, có một hay nhiều yếu tố nguy cơ kể trên. Phình động mạch càng lớn, nguy cơ vỡ càng cao. Vỡ phình động mạch chủ bụng là một cấp cứu y khoa với nguy cơ tử vong.

Bệnh lý này thường có diễn biến thầm lặng, bệnh nhân thường không có bất cứ triệu chứng nào trong suốt quá trình ủ bệnh, cho đến khi các triệu chứng đột ngột xuất hiện. Hầu hết bệnh nhân bị phình động mạch chủ bụng không có triệu chứng. Đa số trường hợp phình động mạch chủ bụng được phát hiện tình cờ trên các phương tiện chẩn đoán hình ảnh. Phương pháp tốt nhất để tự bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình chính là thực hiện tốt việc khám bệnh định kỳ, sớm phát hiện bệnh để bác sĩ đưa ra phương án điều trị kịp thời./.

Phòng TT&HCQT