Tại khoa Khám bệnh Bệnh viện Đa khoa tỉnh, phòng khám Hô hấp – Bệnh nghề nghiệp, trung bình mỗi tháng tiếp nhận từ 800 – 1000 bệnh nhân đến thăm khám và điều trị các bệnh lý về hô hấp. Trong đó, khoảng 50% trường hợp mắc bệnh hô hấp có liên quan đến khói thuốc lá (cả chủ động và thụ động). Không chỉ là nguyên nhân gây ung thư phổi, thuốc lá còn gây ra nhiều bệnh lý hô hấp khác, như: Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản, nhiễm trùng đường hô hấp. Hút thuốc lá làm cho các yếu tố nguy cơ khác của bệnh trở nên mạnh hơn, bệnh diễn biến nặng và trầm trọng hơn.

Bệnh nhân T. bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính 10 năm nay do hút thuốc lá lâu năm (Trong ảnh: Bác sĩ cho bệnh nhân sử dụng máy trợ thở trong đợt cấp tính)

Như trường hợp của bệnh nhân Bùi Mạnh T. (73 tuổi) ở phường Hà Phong, TP Hạ Long, bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD gần 10 năm nay. Căn bệnh này khiến ông thường xuyên phải nhập viện cấp cứu vì những đợt cấp tính gây ho kéo dài, cảm giác thắt chặt ở ngực, khò khè, khó thở phải sử dụng máy trợ thở ngay cả khi nằm một chỗ. Đây là hậu quả của thói quen nghiện thuốc lá hàng chục năm trước đây của bệnh nhân.

“Thời trẻ tôi hút thuốc lá chỉ nghĩ là nó sẽ giúp mình tỉnh táo, tập trung làm tốt công việc, dần dần nghiện thuốc lá lúc nào không hay. Khi mắc căn bệnh phổi này, đến việc đứng lên ngồi xuống mà nhiều khi khó khăn không thở nổi phải có người giúp đỡ, cứ trái gió trở trời là nhập viện. Hồi mới mắc, bác sĩ cũng khuyên nên bỏ thuốc lá nhưng thói quen khó thay đổi, tôi vẫn hút nên khiến bệnh tình ngày càng trầm trọng hơn. Giờ tôi không còn hút thuốc nữa nhưng bệnh phổi của tôi đã rất nặng nề, thường xuyên phải nằm viện điều trị. Mong mọi người bỏ hút thuốc lá sớm hơn để không gây ảnh hưởng đến sức khỏe”, ông T. cho hay.

Nhân viên y tế đo chức năng hô hấp đánh giá thông khí phổi cho bệnh nhân.

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Người hút thuốc có tỷ lệ tử vong do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cao gấp 10 lần so với người không hút thuốc. Bác sĩ Phan Văn Thiên, khoa Hô hấp và Bệnh nghề nghiệp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: “Thực tế ghi nhận tại khoa, tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh phổi liên quan đến hút thuốc lá có xu hướng gia tăng và ngày càng trẻ hóa. Nhiều trường hợp chỉ mới 40 – 45 tuổi đã mắc bệnh phổi của người già và phần lớn các trường hợp này đều có tiền sử hút thuốc lá. Hoặc có những trường hợp không hút thuốc lá nhưng vẫn mắc bệnh do hít phải khói thuốc lá thụ động trong nhiều năm. Trong khói thuốc có rất nhiều chất độc hại, khi con người trực tiếp hít vào sẽ gây tổn hại đến phổi, làm giảm thông khí trong phổi và gây co thắt đường thở. Những bệnh nhân bị bệnh phổi liên quan đến hút thuốc lá phải thường xuyên nằm viện do những đợt cấp kéo dài, rất tốn kém chi phí điều trị, làm giảm chất lượng cuộc sống, tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội”.

Không chỉ là nguyên nhân chính gây ra các bệnh về phổi, thuốc là còn gây ảnh hưởng đến hệ tim mạch. Hút thuốc lá sẽ ngay lập tức làm tăng nồng độ một số chất trong máu, có thể gây khởi phát những cơn đau ngực hoặc làm nặng thêm bệnh tim khác. Nghiên cứu cho thấy, chỉ trong vòng phút đầu tiên sau hút thuốc, nhịp tim đã bắt đầu tăng lên, thậm chí tăng đến 30% chỉ trong vòng 10 phút và không thể trở về bình thường nếu không ngừng hút thuốc.

Ths.Bs Nguyễn Thị Thoa, Trưởng khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh cho biết: “Hút thuốc lá gây ra nhiều bệnh lý tim mạch, đặc biệt là bệnh mạch máu, như: xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, bệnh mạch vành, tắc mạch ngoại biên, hay gây ra những rối loạn nhịp tim... Tại khoa Tim mạch, tỷ lệ người mắc bệnh tim mạch có nguyên nhân liên quan đến hút thuốc lá có xu hướng gia tăng và ngày càng trẻ hóa. Chúng tôi tiếp nhận không ít bệnh nhân chỉ mới 25 - 30 tuổi, sức khỏe tốt nhưng lại bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ nguy kịch và những trường hợp này đều có tiền sử hút thuốc lá. Đây thực sự là vấn đề rất đáng lo ngại. Việc điều trị cho những bệnh nhân mắc bệnh lý tim mạch không hút thuốc lá có đáp ứng và phục hồi tốt hơn so với những bệnh nhân hút thuốc. Cai thuốc lá sẽ làm giảm nguy cơ tiến triển của bệnh, vì vậy người bệnh nên bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt”.

Số lượng bệnh nhân hút thuốc mắc các bệnh lý tim mạch có xu hướng gia tăng

Theo thống kê từ Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam có khoảng hơn 40.000 ca tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Tỷ lệ hút thuốc lá thụ động, tỷ lệ bị phơi nhiễm với khói thuốc lá tại nhà tại Việt Nam là 67% và tại nơi làm việc là 49%. Đặc biệt, tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc lá ở nhà của phụ nữ lên tới gần 70% và của trẻ em là gần 50%.

Hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 và Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá (25/5-31/5) năm 2022, các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh khuyến cáo: Hút thuốc không chỉ ảnh hưởng đến tim phổi mà còn tác động xấu đến các cơ quan trong cơ thể, vì vậy, người dân cần kiên quyết loại bỏ các yếu tố hình thành thói quen hút thuốc lá, cũng như kiên trì thực hiện việc cai thuốc lá bằng lối sống lành mạnh, xây dựng chế độ tập luyện và dinh dưỡng phù hợp. Đặc biệt, người hút thuốc lá lâu năm, kéo dài cần khám, tầm soát sức khỏe định kỳ, đặc biệt là về hô hấp và tim mạch để phòng ngừa nguy cơ và có hướng xử trí kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm./.

Phòng TT&HCQT