Trường hợp đầu tiên được phẫu thuật bắc đa cầu chủ - vành là bệnh nhân Vũ Nhân Ch. (53 tuổi) ở Hải Hòa, TP Móng Cái, có tiền sử cao huyết áp và đái tháo đường týp 2 nhiều năm. Đêm ngày 15/5, người bệnh đột ngột đau tức ngực trái, đau lan lên cổ kèm khó thở nhiều. Cấp cứu tại trung tâm y tế tuyến dưới với chẩn đoán cơn đau thắt ngực, theo dõi nhồi máu cơ tim và lập tức chuyển Bệnh viện tỉnh. Sau khi hồi sức, bệnh nhân được chỉ định chụp mạch vành kiểm tra để xét can thiệp cấp cứu. Kết quả chụp mạch vành cho thấy, bệnh nhân bị hẹp tắc 60 – 90% ở cả 3 thân mạch vành. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh 3 thân động mạch vành. Với sự tư vấn kỹ lưỡng, tận tình của đội ngũ bác sĩ Tim mạch, bệnh nhân và gia đình đồng ý phẫu thuật bắc 3 cầu nối chủ vành.

Các kíp phẫu thuật phối hợp thực hiện bắc cầu nối đồng mạch chủ - vành cho bệnh nhân Ch.

Trường hợp thứ hai là bệnh nhân Nình Móc L. (68 tuổi) ở xã Đại Dực, huyện Tiên Yên. Bệnh nhân có tiền sử hẹp van hai lá khoảng 2 năm nay. Gần đây, người bệnh mệt nhiều kèm đau ngực, khó thở khi gắng sức, ở nhà uống thuốc ngoại trú không đỡ nên vào viện. Các bác sĩ siêu âm tim kiểm tra có hình ảnh hẹp khít van hai lá do thấp và hở van 3 lá. Kết quả chụp mạch vành qua da cho thấy tổn thương hẹp vừa và nhiều 3 thân động mạch vành (hẹp 85% động mạch vành phải, hẹp 60% - 85% động mạch mũ, hẹp 85% động mạch liên thất trước). Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị hẹp khít van 2 lá, hở van 3 lá trên nền bệnh 3 thân động mạch vành. Sau khi hội chẩn đa chuyên khoa, các bác sĩ chỉ định phẫu thuật thay van tim kèm bắc cầu chủ vành trong một lần phẫu thuật.

Kíp phẫu thuật lấy tĩnh mạch tự thân từ chân người bệnh làm cầu nối.

Sau quá trình điều trị cho các bệnh nhân ổn định, với sự hỗ trợ của chuyên gia Trung tâm Tim mạch Quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai, kíp phẫu thuật tim hở của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh đã tiến hành phẫu thuật cho 2 bệnh nhân. Hai kíp mổ được bố trí tiến hành đồng thời và nhịp nhàng. Một kíp lấy tĩnh mạch tự thân ở cẳng chân người bệnh làm cầu nối, một kíp khác tiến hành bộc lộ tim, chạy máy tuần hoàn ngoài cơ thể và thay van tim. 

Trong 12 giờ phẫu thuật căng thẳng, các phẫu thuật viên đã thực hiện bắc 2 cầu từ động mạch chủ tới động mạch vành phải và động mạch mũ sau chỗ hẹp bằng tĩnh mạch tự thân lấy từ chân của người bệnh. Cầu nối thứ 3 lấy từ động mạch ngực trong trái nối vào đoạn xa của động mạch liên thất trước. Ngoài ra bệnh nhân L. còn được mổ thay van hai lá sinh học và sửa van 3 lá có vòng van. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa các phẫu thuật viên, đội ngũ bác sĩ gây mê hồi sức, chạy máy tuần hoàn ngoài cơ thể, cả hai ca mổ đã diễn ra thành công.

Phẫu thuật viên thực hiện nối bắc 2 cầu từ động mạch chủ tới động mạch vành phải và động mạch mũ bằng tĩnh mạch tự thân của người bệnh

Hiện hai bệnh nhân đang được chăm sóc tích cực tại phòng hậu phẫu tim hở. Các chỉ số ổn định, người bệnh tỉnh táo, ăn uống tốt, ngồi dậy được.

Bệnh 3 nhánh mạch vành là tình trạng cả 3 nhánh động mạch vành bị tắc hẹp tắc do các mảng xơ vữa, huyết khối, khiến cơ tim bị thiếu máu nuôi dưỡng hoạt động. Có nhiều phương pháp điều trị từ nội khoa, can thiệp đặt stent, sóng xung kích cho đến phẫu thuật, trong đó mổ bắc cầu động mạch chủ và động mạch vành là phương pháp triệt để nhất để điều trị các trường hợp hẹp động mạch vành thể nặng, hiệu quả lâu dài, hạn chế tối đa tình trạng tái phát với chi phí điều trị hợp lý. Đây là kỹ thuật sử dụng một đoạn mạch máu làm cầu nối từ hệ động mạch chủ tới động mạch vành qua chỗ hẹp tắc với mục đích cung cấp một lượng máu lớn nuôi tim theo một con đường mới để bù đắp cho đoạn mạch bị hẹp tắc, giúp cải thiện tưới máu cơ tim, từ đó chấm dứt các triệu chứng đau ngực, hồi phục trái tim khỏe mạnh.

Bệnh nhân được tư vấn, chăm sóc dinh dưỡng sau phẫu thuật tim hở

Bác sĩ CKII Phạm Việt Hùng, Trưởng khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh cho biết “Với tình trạng tổn thương nặng cả 3 thân động mạch vành, xét thấy khả năng can thiệp đặt stent động mạch vành rất khó khăn, nguy cơ cao, vì vậy chúng tôi đã hội chẩn với chuyên gia đầu ngành về phẫu thuật tim mạch và thống nhất phương án thực hiện phẫu thuật bắc cầu chủ vành, đồng thời kết hợp thay van tim trong cùng 1 lần mổ để giải quyết tối ưu cho người bệnh. Đây là một kỹ thuật mổ tim hở phức tạp, ngoài sự chuẩn bị cho một ca phẫu thuật tim hở thông thường thì còn đòi hỏi ê kíp phẫu thuật phải được đào tạo chuyên sâu và sự phối hợp chặt chẽ nhiều chuyên khoa, như: đội ngũ phẫu thuật viên chuyên sâu về mạch máu, kíp gây mê, chạy máy tuần hoàn ngoài cơ thể, hồi sức tích cực với đầy đủ trang thiết bị đồng bộ, hiện đại.

Trước đó, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cũng đã từng triển khai kỹ thuật bắc 1 cầu động mạch chủ và động mạch vành, tuy nhiên bệnh nhân C. và L. là hai trường hợp đầu tiên được thực hiện bắc 3 - 4 cầu nối cùng lúc kết hợp với thay van tim nhân tạo trong cùng cuộc phẫu thuật. Việc triển khai một kỹ thuật chuyên sâu và phức tạp như vậy trong lĩnh vực phẫu thuật tim mạch cho thấy trình độ chuyên môn của các bác sĩ được nâng lên rõ rệt, cũng như sự tin tưởng của bệnh nhân dành cho đơn vị y tế tuyến cuối tỉnh ngày càng lớn”.

Bệnh động mạch vành đang ngày càng có xu hướng gia tăng và phổ biến tại Việt Nam. Việc đội ngũ bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh chủ động triển khai thêm các kỹ thuật khó, chuyên sâu trong lĩnh vực phẫu thuật tim mạch, trong đó có kỹ thuật bắc cầu nối động mạch chủ - động mạch vành đã góp phần nâng cao hơn nữa năng lực chẩn đoán và điều trị, tạo bước đột phá mới trong lĩnh vực tim mạch, giúp người dân được tiếp cận với những kỹ thuật y học hiện đại ngay tại tỉnh nhà, không phải chuyển lên tuyến trung ương, góp phần đưa nơi đây trở thành địa chỉ khám và điều trị các bệnh lý tim mạch uy tín, tin cậy hàng đầu khu vực Đông bắc bộ./.

Bác sĩ Phạm Hùng - Hà Trang