Bệnh nhân là D.V.C (54 tuổi) trú tại xã Dân Chủ, TP. Hạ Long, vào viện trong tình trạng tỉnh táo, ho khạc ra máu nhiều lần dai dẳng không dứt, người mệt mỏi. Bệnh nhân cho biết, bản thân có tiền sử ho ra máu, đợt này tái phát ho ra nhiều máu đỏ tươi, đã đi khám và điều trị tại một cơ sở y tế nhưng không tiến triển nên vào Bệnh viện Đa khoa tỉnh. Sau khi thăm khám lâm sàng, nghi ngờ nguyên nhân khiến bệnh nhân ho ra máu nhiều lần là do có tổn thương về mạch máu, kíp bác sĩ khoa Hô hấp – Bệnh nghề nghiệp tiến hành nội soi phế quản phát hiện phế quản phải có máu chảy từ lỗ phân thùy VII, tiếp tục chụp cắt lớp mạch máu thấy có tình trạng giãn động mạch phế quản hai bên. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị ho ra máu do giãn động mạch phế quản. Sau khi được điều trị nội khoa kháng sinh cầm máu, các bác sĩ khoa Hô hấp tiếp tục hội chẩn với khoa Chẩn đoán hình ảnh quyết định can thiệp nút tắc động mạch phế quản cho bệnh nhân C.

Nội soi phế quản tại khoa Hô hấp – Bệnh nghề nghiệp giúp xác định vị trí chảy máu và chẩn đoán nguyên nhân gây ra tình trạng ho ra máu ở người bệnh.

Kíp can thiệp do bác sĩ CKI Bùi Duy Hưng, Phó khoa Chẩn đoán hình ảnh phụ trách tiến hành luồn một ống thông vào động mạch đùi lên động mạch phế quản phải dưới sự hướng dẫn của máy chụp mạch xóa nền 2 bình diện DSA. Sau đó, một ống thông nhỏ hơn tiếp tục được luồn chọn lọc vào động mạch phế quản tổn thương, các hạt PVA được bơm vào mạch để nút tắc ngăn dòng máu chảy. Ca can thiệp diễn ra thuận lợi sau 30 phút thực hiện. Bệnh nhân ăn uống, đi lại bình thường và hết ho ra máu ngay sau can thiệp.

Vị trí chảy máu đã cầm qua hình ảnh nội soi phế quản.

Bác sĩ Hoàng Thị Lan Vân, khoa Hô hấp và Bệnh nghề nghiệp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: “Bệnh nhân C. ho khạc ra máu 1 tuần và từng được điều trị như một chảy máu do viêm dạ dày không đỡ tại một cơ sở y tế. Tuy nhiên, bằng kinh nghiệm thăm khám lâm sàng, chúng tôi nghi ngờ đây là tình trạng ho ra máu, phân biệt với nôn ra máu nên bệnh nhân được nội soi phế quản, chụp cắt lớp mạch máu để chẩn đoán. Với sự hỗ trợ tận tình của kíp can thiệp, bệnh nhân đã chấm dứt tình trạng ho ra máu kéo dài, phục hồi chỉ sau 1 tuần điều trị tích cực”.

Ho ra máu tái phát liên tục sẽ làm mạch máu phế quản ngày càng tổn thương, nguy cơ gây ra tình trạng suy hô hấp. Tùy vào mức độ ho ra máu mà các bác sĩ có phương án điều trị phù hợp. Việc điều trị ho ra máu cơ bản là điều trị nội khoa. Trước đây, nếu ho ra máu kéo dài, tái phát nhiều lần, bệnh nhân phải thực hiện nội soi phế quản cầm máu, trong trường hợp nặng buộc phải phẫu thuật cắt thùy phổi tổn thương và dùng kẹp cầm máu động mạch phế quản... Điều này sẽ khiến bệnh nhân hồi phục chậm, thời gian điều trị lâu, nguy cơ tai biến cao. Với xu hướng xâm lấn tối thiểu ngày càng được ứng dụng rộng rãi, kỹ thuật can thiệp nút động mạch phế quản hiện được đánh giá là hữu hiệu nhất trong điều trị ho ra máu với những ưu điểm vượt trội so với các phương pháp trước đó. Bệnh nhân ít đau đớn, máu cầm ngay lập tức, hiệu quả điều trị lâu dài, thời gian hồi phục nhanh, không phải gây mê mà chỉ cần gây tê tại chỗ, vì thế hoàn toàn tỉnh táo trong quá trình can thiệp, giảm bớt nguy cơ tai biến trong gây mê và hồi sức sau phẫu thuật.

Kíp can thiệp khoa Chẩn đoán hình ảnh thực hiện kỹ thuật nút mạch.

Hình ảnh luồn ống thông vào động mạch phế quản tổn thương để thực hiện nút tắc

Nút tắc động mạch phế quản chủ yếu thực hiện ở các bệnh viện tuyến trung ương và bệnh viện tuyến tỉnh có phát triển chuyên sâu trong lĩnh vực điện quang can thiệp. Đây là phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu, ít tai biến, mang lại hiệu quả tối ưu cho người bệnh. Kỹ thuật này đòi hỏi người thực hiện phải có kỹ thuật bài bản, chuyên sâu, chọc lọc mạch tốt, nếu không nguy cơ liệt, hoại tử tủy hoặc thực quản cao bởi động mạch phế quản xuất phát từ động mạch chủ ngực, thường có vòng nối động mạch tủy sống và động mạch thực quản.

Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã làm chủ và triển khai hiệu quả kỹ thuật nút tắc động mạch phế quản từ năm 2018 cho hàng trăm bệnh nhân bị ho ra máu dai dẳng, kéo dài, góp phần mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn cho người bệnh. Với sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên khoa đã giúp người bệnh được chẩn đoán đúng, kịp thời và được điều trị bằng phương pháp hiện đại, tối ưu nhất, giúp nhân dân được thụ hưởng kỹ thuật điều trị cao ngay tại địa phương.

Ho ra máu dù không hiếm gặp nhưng lại dễ nhầm lẫn và bị bỏ sót, do tình trạng này thường liên quan đến nhiều bệnh lý khác nhau, như: lao phổi, nấm phổi, áp xe phổi, ung thư phế quản – phổi, tắc mạch phổi, dị dạng mạch phổi, giãn động mạch phế quản… Nếu không kịp thời phát hiện và điều trị ho máu sẽ khiến máu tràn vào đường hô hấp, máu đông sẽ bít kín đường thở khiến họ suy hô hấp, thậm chí dẫn đến tử vong; mặt khác nếu không kịp thời ngắt được vị trí gây chảy máu sẽ khiến cơ thể người bệnh suy kiệt do mất máu quá nhiều, ảnh hưởng đến tính mạng. Vì vậy, các bác sĩ khoa Hô hấp và Bệnh nghề nghiệp khuyến cáo với người bệnh, nếu đã bị ho ra máu, cho dù ho máu số lượng ít hay nhiều đều nên đến cơ sở y tế có chuyên khoa về hô hấp để khám, phát hiện nguyên nhân và điều trị kịp thời./.

Phòng TT&HCQT